Dilin Canlandırma Gücü adlı makale ile ilgili soru ve etkinliklerin cevapları
1. Etkinlik: Sınıfa
getirdiğiniz coşku ve heyecanı dile getiren, anlatmaya bağlı, göstermeye bağlı
metinlerle haber yazısı, herhangi bir elektronik eşyanın kullanım kılavuzu,
okulunuzun disiplin yönetmeliği, el ilanları gibi değişik öğretici metinleri
dil ve ifade biçimleri bakımından karşılaştırarak aşağıdaki soruları cevaplayınız:
a) Bu
metinlerden hangileri bir nesneyi, bir kavramı, bir olayı anlatmak, açıklamak
bildirmek ve okuyucuyu (alıcıyı) uyarmak, harekete geçirmek üzere kullanılmıştır?
b) Metinlerdeki
dil; ifade edilmek istenen düşünceye, seçilen anlatım türüne ve hitap edilen
okuyucuya, kullanılan iletişim aracına göre nasıl değişiklikler göstermiştir?
c) Metinlerde
dilin hangi işlevi kullanılmıştır? Öğretici metinlerde dilin hangi işlevi
hâkimdir?
ç) Hangi metinlerde
ifade daha açık ve kesin, hangi metinlerde kapalı ve yoruma açıktır?
Bu soruları sınıfa getirdiğiniz metinlere göre cevaplandırınız.
1. “Dilin
Canlandırma Gücü” adlı metinde yer alan terimleri, kavramları ve günlük hayatla
ilgili gözlemleri aktaran ifadeleri belirleyiniz. Bu unsurlar yazarın ifade
gücünü nasıl desteklemiştir? Açıklayınız.
Dilin Canlandırma Gücü adlı metinde yer alan terimler: harf, ses, roman, kelime, şartlı refleks, tuval, hikâye,
edebiyat
Dilin Canlandırma Gücü adlı metinde yer alan kavramlar: hafıza, hayal, şefkat, büyülenmek, merhamet, sevgi, hayat, varlık
Dilin Canlandırma Gücü adlı metinde yer alan günlük yaşamla ilgili
kelimeler: kendinden geçmek, okumak, fırıncı
çıraklığı, işitmek, göz önüne getirmek, ortadan kalkmak,
2. “Dilin
Canlandırma Gücü” adlı metni, yazar hangi amaçla yazmış olabilir? Yazarın metni
kaleme almadaki amacına, farklı bir anlatım biçimi kullanarak da ulaşıp ulaşamayacağını
sözlü olarak ifade ediniz.
Okuyucuya bilgi vermek, yeni bir bakış
açısı kazandırmak
3. Bilgi,
inanç, düşünce farklılığı, kültürel çevre, psikolojik özellikler gibi unsurların
yazarın bakış açısını oluşturduğundan hareketle “Dilin Canlandırma Gücü” adlı
metinde yazarın bakış açısını yansıtan izleri belirleyiniz.
Metinde yazarın bakış açısını yansıtan cümleler:
Maksim Gorki’nin fırıncı çıraklığı yıllarında Tolstoy’a ait bir
hikâyeyi okurken düşündüklerini anlatması, dili kullanan sanatçıyı dürbünle dünyayı
izleyen bir insana benzetmesi yazarın bakış açısını yansıtan anlatımlardır.
Aynı konuyu işleyen her yazarın anlatımı, verdiği örnekler farklılık gösterir. Bunlar
yazarların bakış açılarını yansıtır.
4. Kitabınızın
1. ünitesinde yer alan “Dilin İnsan ve Toplum Hayatındaki Yeri ve Önemi” konusundaki
“Dil” başlıklı yazı ile “Dilin Canlandırma Gücü” adlı metni ana düşünce, bakış
açısı, dil ve anlatım bakımından karşılaştırınız. Karşılaştırma sonuçlarını
arkadaşlarınızla paylaşınız.
5. Öğretici
metin türleri hakkında yaptığınız araştırma sonuçlarından hareketle “Dilin Canlandırma
Gücü” adlı metnin türünü belirleyiniz. Metnin türünü belirlerken nelere dikkat
ettiğinizi sözlü olarak ifade ediniz.
Dilin Canlandırma Gücü adlı metin bir makaledir.
Metinde ciddi, ağırbaşlı bir dil kullanılmış. Açık yalın bir anlatım
var. Yazar, düşüncelerini kanıtlamayı amaçlamış, okuyucuyu inandırma çabası
var. Bunlar makalenin özellikleridir.
6. “Maksim
Gorki, fırıncı çıraklığı yıllarında, Tolstoy'un bir hikâyesini
okurken öylesine kendinden geçer ki acaba kâğıdın içinde büyülü bir şey mi
var, diye havaya kaldırır bakar. Tabii beyaz sahife üzerinde siyah harflerden
başka bir şey görmez.”
Metinden alınan bu
paragrafta anlatılanla anlatılmak istenen arasında ne gibi farklılıklar olduğunu
sözlü olarak ifade ediniz.
Bu paragrafla anlatılan “Maksim Gorki’nin
Tolstoy’a ait bir hikâyeyi okurken duyduğu hayranlık”; anlatılmak istenen “dilin
gücü”nün ne kadar büyük olduğuyla ilgili bir mesaj iletmektir.
2. Etkinlik: Aşağıdaki
tabloda dilin işlevini belirlemeye yönelik yargılar yer almaktadır. “Dilin
Canlandırma Gücü” adlı metni, tabloda yer alan yargılar doğrultusunda değerlendiriniz.
Ulaştığınız sonuçları tablo üzerinde işaretleyiniz. Etkinlik sonunda “Dilin
Canlandırma Gücü” adlı metinde dilin ve anlatımın açık, tutarlı, anlaşılır
olup olmadığını değerlendiriniz.
Evet
|
Hayır
|
|
Yazarın amacı düşüncelerini kanıtlamaktır.
|
X
|
|
Metne samimi bir üslup hâkimdir.
|
X
|
|
Yazar bir anlamda kendi kendisiyle diyalog içindedir.
|
X
|
|
Yazarın okuyucuyu kendine inandırma çabası vardır.
|
X
|
|
Metnin dili anlaşılmaz derecede ağırdır.
|
X
|
|
Metinde olağanüstü olaylara yer verilmiştir.
|
X
|
|
Yazarın verdiği bilgi ve örnekler tutarsızdır.
|
X
|
3. Etkinlik: “Dilin Canlandırma
Gücü” adlı metinden hareketle aşağıdaki yönergeleri uygulayınız.
a) Metinde
yer alan yapı birimlerini inceleyerek cümlelerin anlamca hangi ortak düşünceler
etrafında paragrafı oluşturduğunu belirleyiniz.
Dilin Canlandırma Gücü adlı metinde cümleler dilin ifade ve
canlandırma gücü anlamları etrafında birleşmiştir.
b) Metni
oluşturan paragrafları bir arada tutan ortak düşünceyi (ana düşünce) bulunuz.
Dil, doğru ve güzel kullanılırsa hayatı bütün canlılığıyla yansıtır.
c) Metnin
ana düşüncesini ve ana düşünceyi destekleyen yardımcı düşünceleri, aşağıdaki
tabloda boş bırakılan noktalı yerlere yazınız.
Yardımcı düşünceler aşağıda ç maddesinde verildi.
ç) Metni meydana getiren
anlam ve yapı birliklerinin oluşturduğu metin planını inceleyiniz. Ana düşünce
ve ana düşünceyi destekleyen yardımcı düşünceler arasındaki anlam ilgisini
belirleyiniz.
1. paragraf: Maksim Gorki’nin okuduğu bir hikâyeye
hayranlık duyması
2. paragraf: Dil ile her şey anlatılabilir.
3. paragraf: Okuduğumuz güzel bir romanla başkalarının
hayatına gireriz.
4. paragraf: Dile bu gücü veren nedir? Pavlov’un
deneyinde zil sesi etin hayalini uyandırır.
5. paragraf: Pavlov’un deneyinde etin hayal edilmesi
gibi dilde de kelimelerle zihnimizde hayal ve düşünceler oluşur.
6. paragraf: Hayal dünyamızın zenginliği kullandığımız
dilin imkanlarıyla orantılıdır.
7. paragraf: Herkesin bildiği kelimelerle metin
oluşturan bir yazar, güzel eserler ortaya koyar.
8. paragraf: Herkes dili aynı ölçüde güzel ve verimli
kullanamaz.
9. paragraf: Yazar, dili kullanırken, kelimeleri
seçerken özen göstermelidir.
10. paragraf: Dili güzel etkili kullanan bir sanatçı,
hayatı bütün canlılığı ve gerçekliğiyle yansıtabilir.
Ana düşünce: Dil, doğru ve güzel
kullanılırsa hayatı bütün canlılığıyla yansıtır.
7. Metnin
konusunun ve oluşumunun metindeki dil ve ifade biçimini nasıl etkilediğini
sözlü olarak ifade ediniz.
Metnin konusu ve oluşumu açıklayıcı
anlatım türünün kullanılmasını gerektirmiştir. Metinde ağırlıklı olarak gerçek
anlamlı sözcüklere yer verilmiş. Örneklemeye yer verilmiş.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder