9. sınıf Türk edebiyatı ders kitabı cevapları Ekoyay Yayınları Sayfa 72-73-74

9. sınıf Türk edebiyatı ders kitabı cevapları Ekoyay Yayınları Sayfa 72-73-74
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
A. Aşağıdaki soruyu sözlü olarak cevaplayınız.
• Okuduğunuz bir şiirin hangi şiir geleneğine ait olduğunu belirlerken neleri ölçüt alırsınız?


Okuduğumuz bir şiirin hangi geleneğe ait olduğunu belirlerken dil ve anlatım özelliklerine, yapı ve ahenk ögelerine, nazım şekline, ölçüsüne bakarız.

• Şiirde yapıyı oluşturan birimlerin özellikleri nelerdir? Açıklayınız.
Şiirin birimleri dizelerin sıralanışına göre farklılıklar gösterir. İki dizeden oluşan divan şiiri birimine beyit, dört dizeden oluşan halk şiiri birimine dörtlük, üç ve daha fazla dizeden oluşan birimlere bent denir.

Her canlıya Hak, layık olan cevheri verdi,
Tırtıl iki diş bulsa eğer ormanı yerdi!
Şayet kediler haftada bir uçabilse
Dünyada bütün serçelerin nesli biterdi...
Bekir Sıtkı ERDOĞAN

• Yukarıdaki dörtlüğün teması nedir?
Her canlının bir yaratılış gayesi vardır.

• Söyleyiş tarzı, uyak, redif, iç uyak, aliterasyon ve asonans gibi ses benzerliklerinin şiirdeki işlevleri nelerdir? Açıklayınız.
Bunlar şiirin ahenk unsurlarıdır.

• Bir şiirin her okunduğunda yeni ve farklı anlam değerleri kazanmasının sebepleri neler olabilir?
Şiir dilinin günlük dilden farklı olmasından, şiirde imgelere, sanatlara, çağrışım uyandıran sözcük ve söz öbeklerine yer verilmesinden, şiirde anlam derinliği olmasından dolayı şiirler her okunduğunda farklı anlam değerleri kazanır.

B. Aşağıdaki cümlede boş bırakılan noktalı yeri uygun ifadeyle doldurunuz.
• Şiirde ses ve anlam kaynaşmasından oluşan birimler temayı oluşturur. Şiirdeki bu temaya MOTİF  denir.
• Şiirde kelimelerin kendi anlamları dışında kullanılmalarıyla kazandıkları anlam değerlerine.İMGE denir.

• Bir sözcüğü benzetme amacı gütmeden başka bir sözcük yerine kullanarak yapılan söz
sanatına AD AKTARMASI (MECAZ- MÜRSEL) denir.

C. Aşağıdaki cümlelerde yer alan bilgilerin doğru olup olmadığını belirleyerek uygun se­çeneği işaretleyiniz.

•   Şiirler, yazıldıkları dönemin sosyal, siyasal ve kültürel hayatından izler taşır.

Doğru (X ) - Yanlış (      )

•   Şiirin yapı özellikleri edebî dönemlere göre değişmez.                Doğru ( ) - Yanlış ( X     )

•   Şiirde işlenen temanın şairle ve yazıldığı dönemle ilişkisi vardır.    Doğru (X ) - Yanlış (      )

•   Şiirde birimler belli bir düşünce ve duygu etrafında birleşir.         Doğru (X ) - Yanlış (     )

•   Kelimelerin günlük kullanımındaki anlamlarının sınırlı olmasından dolayı şairler imgeye
başvururlar.                                                                             Doğru (X ) - Yanlış (   )

•   Şiirde ahenk; ses akışı, söyleyiş, ritim, ölçü ve her türlü ses benzerliğiyle sağlanır.

Doğru (X ) - Yanlış (         )

•   Şiirde her dönemin kendine özgü bir ses ve ritim anlayışı vardır.   Doğru ( X) - Yanlış (      )

•   Şiir geleneği, daha önce yaşamış şairlerin eserleriyle oluşur.         Doğru ( X) - Yanlış (    )

Ç Aşağıdaki çoktan seçmeli soruyu cevaplayınız.

1.   Şiir öylesine bir dilsel düzenlemedir ki sözcüklerden biri çıkarılır ya da birinin yeri değiş-
tirilirse şiirin tüm büyüsü bozulur.

Bu cümlede anlatılmak istenenle aşağıdakilerden hangisi arasında anlamca yakınlık yoktur?

A)      Şiirde her sözcük bulunduğu yerde güzeldir.

B)      Sözcük, şiirin en önemli öğesidir.

C)      Şiirde dil, kendine özgü bir biçimde kullanılır.

D)      Şiirin dili, seçilen imgelerin çeşitliliğiyle zenginleşir.

E)   Şiirin güzelliği, sözcüklerin birbirleriyle uyumundan gelir.       2000 - ÖSS

 CEVAP: D

2.   Bir yazar şöyle diyor: "Sözcüklerin dediğini anlıyorum, bütün özelliklerini biliyorum, hep-
sinin tadına varıyorum ama onları yan yana getirirken yeni çağrışımlar yaratamıyorum."

Bu cümledeki altı çizili sözle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A)     Çok kullanılan sözcükleri yeğlememek

B)      Birbirinden kolayca ayıramamak

C)      Yerleşik kullanımların dışına çıkamamak

D)     Aralarında anlam ilişkisi kuramamak

E)   Yapıtın içeriğine göre biçimlendirememek       2005 - ÖSS

CEVAP: C

Ela gözlerine kurban olduğum 

Yüzüne bakmaya doyamadım ben

 İbret için gelmiş derler cihana 

Noktadır benlerin sayamadım ben

                            Karacaoğlan

Bu dörtlükle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) 11'li hece ölçüsüyle yazılmıştır.                              B) Redif vardır.

C) Tam uyak kullanılmıştır.                                  D) Koşma türünün özelliklerini taşımaktadır.

E) Benzetme sanatından yararlanılmıştır.

2006 - ÖSS

CEVAP: C

Seslenir seni bana ovam, dağım, 

Nere gitsem bulur beni arınmış.

 Bir çağ ki akar ötelere,

Bir ak ki yüce atalar, bir al ki ulu oğullar,

Türkçem, benim ses bayrağım...

                          Fazıl Hüsnü DAĞLARCA

Yukarıdaki dizelerde şair,................................................................ dile getirmektedir.

Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) sevgilisine olan hasretine                                                         B) Türkçeye olan sevgisini

C) büyüklerine olan saygısını                                                        D) doğaya olan hayranlığını

E) yaşama olan bağlılığını

CEVAP: B

5.   (I) Güneş yavaş yavaş yükselirken antik kent aydınlanmaya başlıyor. (II) Güneşle birlikte,
kentin geçmişindeki bilinmeyen yönlerin de ortaya çıkacağını sanıyor insan ama bir süre sonra
yanıldığını anlıyor. (Ill) Yüzyıllardır yalnızlığa alışmış, unutulmuş bu kentin geçmişini düşünü-
yor. (IV) Acaba bu tiyatro sahnesinde kaç oyun sergilendi, odeonda ne gibi sorunlar tartışıldı,
ölümüne savaşlar nasıl yaşandı buralarda? (V) Bugün, bütün bunlardan habersiz, tarih sahne-
sindeki rolünü tamamlamış ve mağrur bir sessizliğe gömülmüş bir kentle karşı karşıyayız.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde kişileştirme sanatı vardır?

A) I ve II                       B) I ve IV                     C) III ve IV                     D) III ve V           E) IV ve V

2006 - ÖSS

CEVAP: D

6.   Okur, onun şiirlerini okurken derine indikçe yeni tatlarla, yeni bulgularla karşılaşacak-
tır. Sözün gizemli boyutlarının peşine düşecektir. Şiiri yeniden kurgulayacaktır. Bu anlamda,
herkese açık bir şiir değildir onun şiiri. Art alanı alabildiğine geniş şiirlerdir. Tarihten felsefe-
ye, değişik bilim dallarından devşirilmiş veriler, bunlarda birer motif olarak çıkar karşımıza. Ki-
mi zaman da bu veriler, imgelere dönüşür; benzetmeler, mecazlar, istiareler biçiminde iç do-
nanımını oluşturur şiirlerin.

Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen şairin bir özelliği değildir?

A)   Anlaşılırlığı güç şiirler yazma

B)    Şiirlerini yazarken farklı alanlardaki çalışmalardan yararlanma

C)    Sanatsal bir söyleyişe başvurma

D)   Yoruma açık şiirler oluşturma

E)  Anlamca açık şiirleri değersiz bulma

2005 - ÖSS

CEVAP: E

7. Bu şairimiz, sanat yaşamından gelmiş geçmiş, eski yeni bütün şiir akımlarından, biçim denemelerinden, tekniklerden ustaca yararlanmasını bilmişti. Yararlandığı kaynaklardan aldı­ğı imgeleri, kendi şiir tezgâhında yeniden dokumuş; onlara, kendi boyasını vurmuştu.

Bu parçada geçen "Yararlandığı kaynaklardan aldığı imgeleri, kendi şiir tezgâhında yeniden dokumuş; onlara, kendi boyasını vurmuştu." sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakiler-den hangisidir?

A)    Okurun dünyasını düşünsel ve sanatsal yönden zenginleştirmek

B)    Bugüne değin yazdıklarıyla yetinmeyip sürekli yenilikler aramak

C)    Kimi yapıtlardaki eksiklikleri, kendi yapıtlarında gidermeye çalışmak

D)    Okurların, yapıtlarından daha çok tat almalarını sağlamak

E)  Başkalarından aldıklarını, kişisel ve özgün bir biçime dönüştürmek

2002 - ÖSS

CEVAP: E

9. sınıf Türk edebiyatı Ekoyay cevapları diğer sayfalar